Interview: Karst-Janneke Rogaar over boekcovers

Een cover ontwerpen voor geliefde YA-titels als Harteloos van Marissa Meyer en Silber van Kirstin Gier – hoe gaat dat in zijn werk? We vroegen het zelfstandig tekenaar Karst-Janneke Rogaar.
Door Linda van der Rest

Waar haal je inspiratie vandaan voor je ontwerpen?
‘Eerst lees ik een groot deel van het boek – ik krijg altijd het manuscript opgestuurd – tot ik de strekking in de gaten heb. Bepaalde zinnen en beelden inspireren me. In Harteloos was dat de scène waarin Catherine in bed ligt en er aan de rand van haar bed een boom groeit. Als lezer begrijp je dan dat je met een fantasiewereld te maken hebt. Die boom werd toen mijn uitgangspunt.’

Word je vrijgelaten in je ontwerp?
‘Dat verschilt. Bij kinderboeken teken ik doorgaans ook het binnenwerk en mag ik zelf bedenken hoe dat eruit gaat zien. Ik maak een eerste ontwerp, meestal voor de cover, dat ik aan de uitgever en schrijver voorleg. Zij vertellen wat ze ervan vinden, met name of de sfeer goed is, en wat er eventueel anders moet. Andere uitgevers zijn al meteen iets specifieker in hun opdracht, bijvoorbeeld: het moet er spannend uitzien en passen bij zestienjarigen. Maar ze vragen me bijvoorbeeld niet om een boom te tekenen – dat mag ik zelf bedenken.’

Is het anders om een cover voor een YA-boek te ontwerpen dan voor een kinderboek?
‘Ik kijk naar wat het boek nodig heeft. De illustraties op de voorkant van Spinder van Simon van der Geest zijn zogenaamd van de elfjarige hoofdpersoon zelf, dus die heb ik een wat klungelig uiterlijk gegeven. YA-boeken hebben vaak weer een wat strakker ontwerp nodig.’

Wat voor technieken gebruik je?
‘Ik heb een digitaal tekenbord met een speciale drukgevoelige pen. Daar heb ik de cover van Harteloos mee getekend. Het werkt hetzelfde als met tekenen op papier, alleen komt het nu in Photoshop terecht, waar ik verder met kleuren en lijnen ga zitten puzzelen. Ik maak trouwens ook wel ontwerpen op de ouderwetse manier, dus op echt papier.’

Hoeveel tijd neemt het ontwerpen van een cover in beslag?
‘Soms ben ik in drie dagen klaar, als de schrijver en uitgever meteen blij zijn met het ontwerp en ik alleen nog een beetje moet in- of uitzoomen of de kleuren wat moet aanpassen. Maar ik kan er ook een paar weken af en aan mee bezig zijn, zoals bij Harteloos. Het duurde even voor ik doorhad welke kant uitgever Myrthe Spiteri ermee op wilde. Het idee van die boom vond ze fantastisch, maar de stijl sloot niet aan bij de doelgroep. Ze wilde het sierlijker. Romantischer, begreep ik later. Dat is het lastige; je moet op de een of andere manier de woorden van de opdrachtgever naar beeld zien te vertalen. In de tussentijd zit ik te schaven aan het ontwerp, zoals je ook een schilderij opbouwt.’

Als je zelf YA-covers zou willen ontwerpen, hoe kun je dat dan het beste aanpakken?
‘Veel tekenen. Goed om je heen kijken en de wereld vastleggen. En een opleiding volgen, waar je leert nadenken over het effect van beeld. Hoe komt iets over als je het met potlood tekent? En hoe met pen? Het hoeft niet altijd mooi te zijn. Misschien ziet het er gelikt uit, maar past dat niet bij het verhaal dat je wilt vertellen.’

Marissa Meyer, Harteloos, vertaling: Sandra Hessels, Uitgeverij Blossom Books, ISBN 978 90 206 7896 3 (€ 19,50).

Dit interview werd eerder gepubliceerd in de BKYA van februari 2017.

Verder lezen

Aanschafadviezen NBD Biblion 2016

Sinds 2013 schrijf ik aanschafadviezen voor bibliotheken. Dat zijn korte recensies waarin ik een boek (of film) in het huidige aanbod probeer te duiden. Voor welke doelgroep is het interessant? Waarom mag het niet (of juist wel) ontbreken in de collectie? Omdat het er inmiddels nogal wat zijn, die aanschafadviezen van mij, heb ik besloten om alleen nog eens in de zoveel tijd een selectie te plaatsen. Hieronder vind je enkele boekrecensies uit 2016.

Crossan, Sarah - Een
Ewing, Amy - The Jewel
Gerrits, Vanessa - Tweedehands vleugels
Koster, Susanne - Lege kamers
Maskame, Estelle - Did I Mention I Love You?
Maskame, Estelle - Did I Mention I Need You?
Van Cauteren, Hilde - De nachtspelers
Wallach, Tommy - We keken allemaal op
Woodrow, Margje - Kater

Sarah Crossan - Een

Grace en Tippi (beiden 16 jaar) zijn een Siamese tweeling; vanaf de heupen omlaag zijn ze één. Omdat het geld voor thuisonderwijs op is, gaan ze voor het eerst naar een echte school. Door Grace’ ogen lezen we hoe het ze daar vergaat. Ze maken er vrienden, roken stiekem een sigaret, worden verliefd. Maar op een dag zakt Tippi in elkaar. Grace’ hart blijkt niet in orde te zijn, en de enige manier om in leven te blijven is een operatie die hen van elkaar scheidt. Daar kleeft echter een groot risico aan: de kans dat ze die allebei overleven is nihil.

In vrije versvorm geschreven roman (‘verse novel’) die alle kanten – zowel de lelijke als de mooie – van het ‘Siamese tweeling’-zijn belicht. Het is te merken dat de van oorsprong Ierse schrijfster gedegen research heeft gedaan. De emoties van de ik-figuur en de reacties van de bijfiguren komen authentiek over. Hoewel de zorgen rondom Grace en Tippi impact hebben op het gezin (vader drinkt, het jongere zusje dieet obsessief), wordt de toon nergens zwaar of sentimenteel. Gedoseerd, stijlvast en bovenal indrukwekkend.

Amy Ewing - The Jewel

In Lone City kan de heersende elite geen kinderen krijgen. Alleen de meisjes uit de arme onderklasse kunnen dat. Zij worden als 'surrogaten' aan de adel geveild, met de taak hun nieuwe eigenaresse zo snel mogelijk een gezonde erfgenaam te schenken. Violet (16, ik-figuur) is zo'n surrogaat. Ze komt terecht bij de hertogin van het Meer, een van de invloedrijkste en gevaarlijkste vrouwen in de Jewel, zoals het rijke hart van de stad wordt genoemd. Violet moet erg wennen aan haar leven als slaaf en ontdekt dat zij en haar toekomstige baby een belangrijke pion in een politiek machtsspel zullen zijn.

In deze soepel geschreven dystopische YA-roman met magische elementen snijdt de Amerikaanse Amy Ewing een even heftig als boeiend onderwerp aan: slavernij. De degelijk opgezette plot zorgt bij vlagen voor de nodige spanning, maar maakt het de lezer nergens echt ongemakkelijk, wat je bij zo'n thema wel mag verwachten. Halverwege duikt een romantische verhaallijn op, die wat obligaat aanvoelt. De losse eindjes maken nieuwsgierig naar het vervolg. Voor liefhebbers van The Selection-serie van Kiera Cass. Vanaf ca. 15 jaar.

Vanessa Gerrits - Tweedehands vleugels

Engelmeisje Anna-Lucia (‘Lucy’) heeft alle reden om Max te haten, de Kraai (een mens met superkrachten dankzij illegale transplantaties) die haar vleugels stal. Zonder vleugels verliest ze haar prestige als Beschermengel en raakt ze voor minstens een jaar aan huis gekluisterd. Maar in plaats daarvan intrigeert Max haar. Zijn bandeloze bestaan vormt een schril contrast met de planmatige en hiërarchische maatschappij van de engelen. Bovendien is Max lang niet zo gevaarlijk als hij eruitziet. Lucy valt voor hem, maar ze is al verloofd met een engel...

Er valt genoeg te zwijmelen in dit formuleachtige YA-verhaal van Vlaamse bodem. De soepele dialogen en droogkomische toon zullen de doelgroep zeker aanspreken, maar leiden op spannende momenten hinderlijk af. De personages handelen niet overal even geloofwaardig, en de verhaalwereld is op een aantal punten onduidelijk. Hoe kunnen er bijvoorbeeld mensen en mythologische wezens naast elkaar bestaan in een soort toekomstig België (met verwijzingen als Groot-Bruxelois, rivier de Scelde)? Wellicht dat een vervolg de nodige antwoorden biedt.

Susanne Koster - Lege kamers

Sinds de tragische dood van haar zusje zondert Venita (17) zich van iedereen af. Vriendinnen heeft ze niet. Alleen Camila vertrouwt ze: een meisje dat als twee druppels water op haar lijkt, alles van haar weet en op de gekste momenten opduikt. Venita voelt zich zó sterk met haar verbonden, dat ze alles doet wat Camila van haar verlangt, ook als dat niet zonder gevaar is...

Deze keer duikt de Nederlandse kinderboekenschrijfster Susanne Koster in het hoofd van een psychotisch meisje. De bijbehorende waanbeelden beschrijft ze overtuigend. Ook besteedt ze veel aandacht aan de gevoelens die Venita achtereenvolgens ondergaat: verwarring en boosheid wanneer haar geheim aan het licht komt, gevolgd door angst en rouw wanneer ze afscheid moet nemen van haar imaginaire vriendin. De soms wat theatrale stijl leidt onbedoeld af van de inhoud (‘De warme, feeërieke sfeer loste op in grijs en wit’), en op het dramatisch hoogtepunt ontbreekt de nodige (en verwachte) spanning. Een aardig boek voor wie meer wil weten over psychoses en de behandeling ervan. Kan als beginpunt dienen in een klassikaal gesprek. Vanaf ca. 15 jaar.

Estelle Maskame - Did I Mention I Love You?

Eden (16, ik-figuur) brengt de zomervakantie voor het eerst bij haar vader en zijn nieuwe gezin in L.A. door. Ze sluit vriendschap met leeftijdgenoten uit de buurt. De enige op wie ze geen peil kan trekken is haar knappe, maar botte en drugsverslaafde stiefbroer Tyler (17). Ondanks alles voelt Eden zich tot hem aangetrokken. Naarmate ze hem beter leert kennen, beseft ze dat er achter die façade een duister geheim schuilgaat. Als Tyler haar gevoelens beantwoordt, komen ze voor een dilemma te staan: mag je een relatie hebben met je stiefbroer/-zus?

Eerste deel van een trilogie van een nog jonge Schotse schrijfster: Estelle Maskame. Ze publiceerde aanvankelijk op WattPad, een onlineplatform dat al eerder een kweekvijver is gebleken voor nieuw schrijftalent (Anna Todd en haar vergelijkbare After-serie). Hoewel de motivatie van de personages vaak wat zwak is en je je vraagtekens kunt zetten bij de weinig geëmancipeerde boodschap van dit verhaal (hulpeloos meisje valt voor destructieve jongen), zijn de opzet en schrijfstijl verslavend. Een smeuïge tienersoap die bij meisjes in de smaak zal vallen. Vanaf ca. 15 jaar.

Estelle Maskame - Did I Mention I Need You?

Twee jaar na de geheime romance die Eden (18, ik-figuur) en haar stiefbroer Tyler (19) beleefden, gaat Eden met Dean, Tylers beste vriend. Tyler heeft ze ondertussen al een jaar niet gezien. Hij woont aan de andere kant van het land, in New York City, waar hij voorlichting geeft over kindermishandeling. Maar Edens gevoelens voor Tyler zijn nooit helemaal verdwenen. Als hij haar uitnodigt de zomer bij hem door te brengen, is ze vastbesloten uit te zoeken of die gevoelens wederzijds zijn. En zo ja, hoe moet dat dan met Dean?

In dit tweede deel van de DIMILY-trilogie komt het verhaal langzaam op stoom. Het dilemma waar de personages mee worstelen (mag je je geliefde/beste vriend verraden?) is aan de magere kant, vooral doordat Eden weinig om Dean lijkt te geven. Ruim over de helft duikt Dean samen met een paar andere oude bekenden in New York op en wordt de spanning toch nog enigszins opgevoerd. Het doet allemaal wat gekunsteld aan, met personages die ongeloofwaardig handelen. Zie je dat door de vingers, dan tref je een smeuïg geschreven tienersoap die vooral meisjes zal aanspreken. Vanaf ca. 15 jaar.

Hilde Van Cauteren - De nachtspelers

Sfeervolle jeugdroman over de verwikkelingen rondom de wereldtentoonstelling in 1900 in Parijs. Slagersdochter Etta en kleermakershulp Matheo (beiden 17 en ik-figuur) vinden onafhankelijk van elkaar een manier om de dromen van mensen te kunnen sturen. Etta maakt er een lucratieve handel van, terwijl de altruïstische Matheo zijn medemens juist wil helpen. Jacob Oswald Feyn, de belangrijkste financier van de aankomende expo, krijgt lucht van hun speciale gave en weet er wel raad mee. Voor ze het weten, spelen Etta en Matheo een sleutelrol in zijn verregaande propaganda.

Veel ruimte besteedt de Vlaamse Hilde Van Cauteren aan de karakterisering en ontwikkeling van de drie heel verschillende hoofdpersonen. Vooral Feyn maakt indruk als onweerstaanbare dandy. Woorden als ‘strooibiljet’ en ‘automobiel’ trekken de lezer gemakkelijk de tijdsgeest van het fin-de-siècle in. De plot komt vrij traag op gang, en de thematiek – manipulatie en het onderbewustzijn als drijvende kracht – had uitvoeriger uitgewerkt mogen worden, bv. door middel van een extra verhaallijn met de nu wat stereotiepe bijfiguren. Vanaf ca. 15 jaar.

Margje Woodrow - Kater

Samen met beste vriendin en hockeymaatje Chloë organiseert Teddy (16 jaar, ik-figuur) een groot feest in het huis van haar oppasfamilie, die op dat moment op vakantie is. Er hangt al meteen een broeierige sfeer, en Teddy vrijt stiekem met de vriend van een teamgenootje. Als Chloë de volgende dag dood wordt aangetroffen in het bos, lijkt het erop dat Teddy niet de enige is die een dubbelleven leidt...

In haar derde jeugdthriller laat de Nederlandse Margje Woodrow zien dat ze zich goed kan verplaatsen in de wereld van hockeyjongens en -meisjes, waar uiterlijk succes zo belangrijk is, dat de gevoelens van anderen ervoor moeten wijken. Het taalgebruik is overal even soepel en vlot, en in bijna elke scène is de spanning voelbaar. Toch weet de ontknoping niet helemaal te overtuigen doordat hij nogal plotseling komt. Vanuit het perspectief van de dader wordt wel een en ander met terugwerkende kracht verklaard, maar dat is een beetje een kunstgreep. Iets meer plotsignalen en een sterkere uitwerking van dit personage hadden het boek de climax gegeven die het verdient. Vanaf ca. 14 jaar.

Tommy Wallach - We keken allemaal op

Wanneer president Obama verkondigt dat er een schadelijke komeet op de aarde afstevent, waarbij de kans op een botsing op bijna zevenenzestig procent wordt geschat, is dat een keerpunt in het leven van velen. Vanuit vier heel verschillende 18-jarige jongeren – droommeisje Eliza, goedzak Peter, streber Anita en flierefluiter Andy – lezen we hoe de geordende Amerikaanse samenleving geleidelijk in chaos vervalt. Zelf proberen ze het hoofd koel te houden en lang gekoesterde wensen na te jagen, voordat het misschien voorgoed te laat is.

Debuut van de Amerikaanse singer-songwriter Tommy Wallach, die voor de gelegenheid ook meteen een muziekalbum schreef. Ondanks de apocalyptische setting is dit boek geen thriller, maar een psychologische youngadultroman die laagje voor laagje (ondersteund door een sterke grafische vormgeving) dieper doordringt tot de personages en de zin van het bestaan. Soms verliest de auteur zich in wat vergezochte vergelijkingen, en de vraag is of de massahysterie die hij voorstelt wel zo realistisch is. Wie daar overheen leest, treft een verhaal met een boodschap. Omslagfoto van een groepje jongeren dat in het donker naar een komeet kijkt. Vanaf ca. 15 jaar.

Verder lezen

Aanschafadviezen NBD Biblion 2015

Sinds 2013 schrijf ik aanschafadviezen voor bibliotheken. Dat zijn korte recensies waarin ik een boek (of film) in het huidige aanbod probeer te duiden. Voor welke doelgroep is het interessant? Waarom mag het niet (of juist wel) ontbreken in de collectie? Omdat het er inmiddels nogal wat zijn, die aanschafadviezen van mij, heb ik besloten om alleen nog eens in de zoveel tijd een selectie te plaatsen. Ik trap af met enkele boekrecensies uit 2015.

Baeskens, Jana - Veronica. Dagboek van een moordenaar
Cass, Kiera - De prins & de lijfwacht
Cass, Kiera - De prinses
Cass, Kiera - De koningin & de favoriet
Hoving, Isabel - De een na laatste dood van het meisje Capone
Niven, Jennifer - Waar het licht is

Eerder plaatste ik al recensies van Ik ben bij je van Lorna Minkman en Voor altijd van Susanne Koster, die ik beide in 2015 schreef.

Jana Baeskens - Veronica. Dagboek van een moordenaar

Veronica (15 jaar, ik-figuur) heeft als kind haar babyzusje gedood door een kussen over haar gezichtje te duwen. Wanneer ze later ook een vriendinnetje op dezelfde manier te lijf gaat en dat op school bekend wordt, beginnen klasgenoten haar te ontlopen. Veronica zelf vindt het maar beter zo: ‘Ik wilde niet meer in de verleiding worden gebracht om iemand te vermoorden.’ Totdat ene Esmeralda plotseling in haar leven opduikt en vastbesloten is om bevriend te worden. Maar waarom?

In deze ultrakorte, maar doorwrochte psychologische thriller zet een onbetrouwbare verteller de lezer voortdurend op het verkeerde been. Want heeft Veronica echt haar zusje vermoord of beeldt ze zich het voorval alleen in? Het resultaat is op zijn minst indrukwekkend te noemen, zeker als je bedenkt dat de Vlaamse Jana Baeskens nog maar 17 jaar oud is en ze hiermee debuteert. Het onderwerp en open einde getuigen van durf, evenals het taalgebruik, dat sober en suggestief is. Sommige stijlkeuzes vallen hierbij wat uit de toon, bijv. de gedragen Latijnse spreuken aan het begin van ieder hoofdstuk. Vanaf ca. 14 jaar.

Kiera Cass - De prins & de lijfwacht

Uit de verschijning van een aanvullende novelle als deze blijkt maar weer hoe populair de Selection-serie is. Die serie verhaalt over de 17-jarige America, een van de kandidates in het selectieprogramma waaruit kroonprins Maxon zijn toekomstige vrouw moet kiezen.

In dit tussendeel verkent schrijfster Kiera Cass twee niet eerder gebruikte vertelperspectieven in de vorm van twee korte verhalen. In ‘De prins’ beleeft Maxon de aanloop naar en eerste dagen van de selectie, wat neerkomt op een herhaling van enkele dialogen uit deel 1 (De selectie). En in ‘De lijfwacht’ krijgt de lezer via America’s jeugdliefde Aspen de dagelijkse beslommeringen van het paleispersoneel voorgeschoteld, die zich ten tijde van deel 2 (De elite) voordoen.
Vele malen leuker dan deze magere en overbodige verhalen is het bonusmateriaal, dat o.a. bestaat uit een interview met de schrijfster, stambomen van de belangrijkste personages en een playlist. Al met al is de toegevoegde waarde van deze novelle nihil, maar de fans zullen er ongetwijfeld van smullen. Nu is het wachten op de komst van het vierde deel in de serie.

Kiera Cass - De prinses

Twintig jaar nadat Maxon met America is getrouwd en koning van Illea werd, is het beruchte kastenstelsel verleden tijd. Desondanks teisteren armoede en discriminatie het land, en sommige groepen dreigen zich tegen de monarchie te keren. Maxon en America bieden de bevolking afleiding in de vorm van een nieuw selectieprogramma. Hun oudste dochter, prinses Eadlyn (18 jaar en ik-figuur), zal uit 35 jongens haar toekomstige echtgenoot moeten kiezen.

In dit vierde deel in de populaire Selectie-serie bewandelt de Amerikaanse schrijfster vooral gebaande paden. Net als in eerdere delen staat clichématige romantiek centraal en is het taalgebruik simpel. Het ligt voor de hand dat Eadlyns uiteindelijke keuze ook een politiek motief heeft, maar alleen een stereotiep beeld van de liefde lijkt bepalend te zijn voor haar beslissing. Het verhaal mist daardoor het nodige gewicht. Gelukkig werkt het nieuwe vertelperspectief – dat van degene die selecteert in plaats van een selectiekandidaat – verfrissend, en het is prettig dat de gesloten en een tikje snobistische Eadlyn gaandeweg begint te ontdooien.

Kiera Cass - De koningin & de favoriet

Uit de verschijning van een aanvullende novelle als deze blijkt maar weer hoe populair de Selection-serie is. Die serie verhaalt over de 17-jarige America, een van de kandidates in het selectieprogramma waaruit kroonprins Maxon zijn toekomstige vrouw moet kiezen.

In dit tussendeel verkent de schrijfster twee niet eerder gebruikte vertelperspectieven in de vorm van twee korte verhalen. In ‘De koningin’ neemt ze de lezer mee naar de tijd dat de moeder van Maxon, Amberly, als selectiekandidate om de hand van prins Clarkson strijdt. En in ‘De favoriet’ lezen we hoe Marlee, vriendin van America, haar hart tijdens ‘De elite’ aan een paleiswacht verliest en daarmee alles op het spel zet. Behalve deze verhalen bevat het boekje ook bonusmateriaal: een auteursinterview en een verslag hoe het de belangrijkste kandidates sinds de Selectie is vergaan. Anders dan het geval was in de eerder verschenen novelle De prins & de lijfwacht, worden in deze bundel wel enkele prangende vragen beantwoord, o.a. over de oorlog met Nieuw-Azië. Nu is het wachten op de komst van het laatste deel in de serie.

Isabel Hoving - De een na laatste dood van het meisje Capone

Anno 2099 is Europa overstroomd, zijn mensen onvruchtbaar en maken verschillende organisaties jacht op ‘sterren’, een zeldzame soort energiebronnen. Als Ewa Capone (16, ik-figuur) op de vlucht is voor een stel gewapende mannen die haar moeder hebben vermoord, duikt ze een ziekenhuis in waar onderdelen van mensenlichamen worden verhandeld. Voordat ze het weet, is ook haar lichaam verkocht aan een bedrijf dat sterren verzamelt.

Deze lijvige sciencefictionroman, die zowel qua stijl als thematiek doet denken aan het werk van Tonke Dragt en Harry Mulisch, vraagt veel van de lezer. Schrijfster Isabel Hoving wisselt rap tussen onbekende settings en gebruikt fictieve technologische termen zonder die van uitleg te voorzien. Pas na ongeveer een derde krijgt de plot vaste vorm en wordt duidelijk dat Hoving behalve verbeeldingskracht en spitsvondige taal ook de nodige durf in huis heeft. De hoofdpersoon doorstaat traumatische beproevingen, maakt kennis met de diversiteit van liefde (lesbische en polyamoureuze) en moet kiezen tussen zachte fantasie en harde werkelijkheid. Voor geoefende lezers vanaf 16 jaar.

Jennifer Niven - Waar het licht is

Het toeval wil dat Finch klasgenoot Violet (beiden 17 en afwisselend ik-figuur) boven op de klokkentoren van school treft, waar ze – net als hij – overweegt van af te springen. Finch praat haar om. Wat volgt is een diepgaand gevoel van verbondenheid, waarbij Finch de emotioneel beschadigde Violet opnieuw van het leven leert genieten. Samen reizen ze voor een aardrijkskundeproject door de staat Indiana. Maar terwijl zij langzaam opbloeit, zakt hij steeds verder weg in donkere gedachten.

Ondanks de aangrijpende thematiek weet de Amerikaanse Jennifer Niven vals sentiment te vermijden in haar eerste roman voor jongeren. In heldere, speelse taal levert ze een uitgebalanceerd plot, vergezeld van sprekende details en een hoofdpersoon die onder je huid kruipt: Finch is cynisch, nu eens brutaal en dan weer onzeker, en bij vlagen totaal verknipt, waardoor de lezer voorvoelt dat het weleens slecht met hem zou kunnen aflopen. Tegen deze bonte persoonlijkheid steekt Violet wat magertjes af, het enige puntje van kritiek in een onverwacht rauw verhaal dat nog dagenlang door je hoofd blijft spoken.

Verder lezen

Linda's schrijftips: Hoe schrijf je een YA-verhaal?

Zin om te schrijven ontstaat vaak vanuit een beeld, een personage of een gevoel dat je wilt overbrengen. Maar hoe kom je van een eerste idee tot een compleet verhaal? Linda van der Rest geeft tips.

Beginnen: wil en weerstand

Elk verhaal draait om een personage dat vurig naar iets verlangt (een eerste kus? vrijheid? een tripje naar de maan?), maar dat niet meteen krijgt. Iets of iemand staat hem en zijn doel in de weg: de weerstand. Die kan van buitenaf komen, bijvoorbeeld in de vorm van een tegenstander, maar ook van binnenuit, als het personage iets niet durft of worstelt met een onmogelijke keuze. Bedenk dus wat jouw personage drijft en tegenhoudt.

Inspiratie opdoen

Om in de sfeer van je verhaal te komen helpt het om muziek te luisteren die daarbij aansluit. Op Spotify kun je een eigen afspeellijst samenstellen. Zelf vind ik het fijn om locaties, personages en belangrijke rekwisieten (= voorwerpen) zo precies mogelijk voor me te zien, dus ik maak ook altijd een moodboard op Pinterest. Sowieso is dat een goede plek om ideeën op te doen. Er zitten veel aspirant-schrijvers die inspirerende zinnen en afbeeldingen delen.

Afronden: bepaal de afloop

Je kunt het best zo vroeg mogelijk bedenken hoe je verhaal moet eindigen. Welke les moet jouw personage leren en hoe leert hij die? Het antwoord op die vraag leidt tot het hoogtepunt in je verhaal: dat is het moment waarop jouw personage zijn les leert en weet wat hij moet doen om tot de gewenste afloop te komen. Als je dit eenmaal weet, hoef je niet langer van voren naar achteren te schrijven. Je kunt kriskras aan scènes in het verhaal gaan werken, of die nu vooraan, middenin of achteraan moeten komen.

Volhouden

Soms laat de inspiratie op zich wachten. Als je vastloopt, kunnen er verschillende dingen aan de hand zijn. Misschien ken je je personages niet goed genoeg en weet je dus niet hoe ze zouden reageren. Het is dan zaak om in hun hoofd te kruipen. Wat willen ze diep in hun hart? Waarom lukt dat (nog) niet? Of misschien heb je er zo intensief aan gewerkt dat de koek even op is. Een rondje lopen kan dan wonderen doen.

Belangrijk als je YA-verhalen schrijft

• Leg de nadruk op dialoog en actie. Houd beschrijvingen compact.
• Laat je personages lijden. Wat is het ergste dat hen kan overkomen?
• Vraag je steeds af: wat voelt mijn personage hierbij?
• Staat er een spannende wending te gebeuren? Geef niet alles meteen weg, maar bouw er stapsgewijs naartoe.

Meters maken

Zoals met alles vergt het oefening om een betere schrijver te worden. Wees niet ontmoedigd als de plaatjes in je hoofd niet meteen goed op papier komen te staan. Schrijftechnieken kun je leren. Zoek eens op YouTube naar ‘writing tips’. En lees! Door veel YA-boeken te lezen, leer je het soort verhalen kennen. En ook handig: je weet meteen wat er ontbreekt. Welk verhaal zou jij graag willen lezen, maar kun je niet vinden? Dat is een verhaal om te schrijven.

Dit artikel verscheen eerder in de BKYA, de Young Adult-editie van de Boekenkrant.

Verder lezen

Boekrecensie: Het vierde rijk van Maria Nygren. Lessen van een massamoordenaar

Wat doe je als een willekeurig meisje de dienst uitmaakt op je nieuwe school, zo erg dat zelfs de docenten voor haar kruipen? En als datzelfde meisje, Hedvig geheten, je ook nog op je eerste schooldag duidelijk maakt dat jij er niet welkom bent? Als je vader in het buitenland woont en je moeder zich terugtrekt in haar werk? Kortom, als je voor iedereen onzichtbaar bent?

Voor de vijftienjarige Blenda staan de zaken er zo voor, terwijl ze juist droomt van een leven waar alle blikken eens een keer op háár gericht zijn. Wanneer ze voor een schoolopdracht het leven en werk van Adolf Hitler moet bestuderen, brengt dat haar op een idee. Wat nou als ze Hitlers overtuigingskracht gebruikt om de mensen op school voor zich te winnen? Want: ‘Het was duidelijk niet Hitlers look die ervoor zorgde dat heel Duitsland zijn idiote ideeën geloofde, dus moet het de manier zijn geweest waarop hij ze presenteerde.’

Het is een even eenvoudig als briljant plan. Maar Blenda kan het niet alleen. Dus trommelt ze twee meiden op die hun eigen redenen hebben om Hedvig van haar troon te willen stoten: Penny, die ruzie heeft met Hedvig waardoor iedereen haar nu uitkotst, en de gevoelige ‘LSD’ (voluit Lena-Stina Dahl), die niet langer kan aanzien hoe sommige docenten en leerlingen lijden onder Hedvigs pesterijtjes. Als het Blenda, Penny en LSD samen lukt om populair te worden, zullen ze de sfeer op school voor eens en altijd verbeteren.

Toegegeven, ‘Het vierde rijk’ is in meerdere opzichten een gewaagd boek. Hoe kan een complete school in de ban zijn van één enkel meisje? Klinkt niet heel aannemelijk. En het verlangen om geliefd te zijn onder je klasgenootjes is begrijpelijk, maar om dan nou een massamoordenaar als leermeester te nemen? Knap als je de personages dan sympathiek weet te houden.

Toch laat de Zweedse Maria Nygren dit verhaal werken. En hoe! Ze schrijft vanuit afwisselend Blenda, LSD, Penny en ook Hedvig, waardoor je begrijpt wat deze meiden stuk voor stuk drijft. Zo kom je erachter dat Hedvig niet zo oppervlakkig is als ze aanvankelijk lijkt, en dat Blenda wel heel berekenend te werk gaat, vooral als ze Hitlers strategieën schaamteloos inzet om het hart van een jongen te veroveren en zelfs een knokploegje in het leven roept om haar tegenstanders onder de duim te houden. (Smeuïg feitje: Nygren> modelleerde Blenda naar Anders Breivik, de Noorse massamoordenaar!) Ook de spanning houdt Nygren er goed in. Meerdere keren laat ze de boel kantelen en confronteert ze je met gewetensvragen. Als je eenmaal de macht in handen hebt, is het bijvoorbeeld nog een hele kunst om die ook te houden. Daar zijn grovere maatregelen voor nodig. Hoe ver mag je dan gaan?

Een heerlijk meeslepend boek dat stemt tot nadenken.

Over de auteur

De Duits-Zweedse Maria Nygren schreef als kind al graag verhaaltjes. Ze begon haar schrijfcarrière in de filmwereld. Op de filmacademie in Stockholm leerde ze scenario’s schrijven. Een van haar filmscripts groeide per ongeluk uit tot een boek en zo begon ze, naast het maken van films, ook jeugdboeken te schrijven over jongeren die fantaseren over een beter en mooier leven dan ze in werkelijkheid hebben. Haar tweede boek werd naar het Nederlands vertaald en is bij ons bekend als ‘Het vierde rijk’.

Details

‘Het vierde rijk’
Maria Nygren
Clavis Uitgeverij, 2015
ISBN: 978 90 448 2227 4

Deze recensie werd eerder gepubliceerd op Leesfeest.nl.

Verder lezen